Tuyến tiền liệt là một cơ quan của nam giới, nằm ngay phía dưới cổ bàng quang, nơi bắt đầu của niệu đạo. Ung thư tuyến tiền liệt hay còn gọi là ung thư tiền liệt tuyến là một trong những bệnh ung thư hay gặp nhất ở nam giới.
Theo GLOBOCAN, tại Việt Nam, năm 2018 chỉ phát hiện 3.959 ca mắc mới nhưng có tới 1.873 ca tử vong do ung thư tiền liệt tuyến. Điều này có thể được giải thích là do việc tầm soát loại ung thư này tại Việt Nam chưa được quan tâm đúng mức. Các ca mắc mới đa phần ở giai đoạn muộn, tỉ lệ tử vong còn cao.
Cũng như tất cả các loại ung thư khác, sự tăng sinh của những tế bào bị đột biến gen nhiều lần được xem là nguyên nhân gây ra ung thư tiền liệt tuyến. Qua thống kê dịch tễ học, các nhà chuyên môn nhận thấy có một số yếu tố nguy cơ như sau:
- Tuổi càng cao càng dễ bị ung thư tiền liệt tuyến.
- Tiền sử gia đình có người mắc ung thư tiền liệt tuyến.
- Những người có điều kiện làm việc tiếp xúc nhiều với các chất phóng xạ.
- Ăn nhiều thịt, mỡ động vật, các thực phẩm giàu năng lượng.
- Phì đại tiền liệt tuyến cũng góp phần trong ung thư tiền liệt tuyến.
- Những người thắt ống dẫn tinh sẽ tăng nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến hơn người bình thường sau 20 năm.
Dấu hiệu lâm sàng khi mắc ung thư tiền liệt tuyến
Có thể gặp các triệu chứng tại chỗ và triệu chúng toàn thân:
Triệu chứng tại chỗ: Bí tiểu, tiểu ra máu, đau lưng… 47% bệnh nhân mắc ung thư tiền liệt tuyến không có triệu chứng.
Triệu chứng toàn thân: Sút cân, đau xương hoặc gãy xương bệnh lý, đau phù chi dưới, suy thận nếu ung thư tiền liệt tuyến xâm lấn hai lỗ niệu quản và các hạch sau phúc mạc.
Một số phương pháp để chẩn đoán ung thư tiền liệt tuyến:
- Khám tuyến tiền liệt qua trực tràng có thể phát hiện thấy tiền liệt tuyến có nhân rắn, các thùy không đối xứng, mật độ không đều hoặc tiền liệt tuyến rắn chắc không còn ranh giới rõ ràng với tổ chức xung quanh.
- Xét nghiệm máu PSA - một loại kháng nguyên đặc hiệu của tiền liệt tuyến (PSA trong máu bình thường thay đổi từ 0 - 4 ng/ml). PSA tăng có giá trị gợi ý biến đổi do ung thư.
- Siêu âm qua đường bụng hoặc siêu âm nội trực tràng có giá trị chẩn đoán tương đối đặc hiệu.
- Sinh thiết tuyến tiền liệt để chẩn đoán giải phẫu bệnh là xét nghiệm quan trọng nhất để khẳng định một trường hợp mắc ung thư tiền liệt tuyến hay không.
- Một số xét nghiệm khác giúp chẩn đoán giai đoạn bệnh như: Chụp cắt lớp vi tính, chụp cộng hưởng từ, chụp xạ hình xương, chụp PET/CT.
Các phương pháp điều trị ung thư tiền liệt tuyến
Phương pháp điều trị phụ thuộc vào giai đoạn bệnh, chủ yếu là phẫu thuật khi bệnh giai đoạn sớm. Nếu cắt bỏ khối u, tỷ lệ sống sau phẫu thuật lên tới 90%.
Xạ trị giảm kích thước những trường hợp u lớn và di căn xa; điều trị nội tiết cũng là một phương pháp được chọn và được sử dụng rộng rãi.
Một số phương pháp khác: Phá hủy tuyến tiền liệt bằng phương pháp đông lạnh qua đường trực tràng ít được ứng dụng ở nước ta, hóa chất bằng những thuốc mới cũng đã được thử nghiệm nhưng hiệu quả chưa rõ rệt.
BS Nguyễn Duy Hoàng (Khoa Giải phẫu bệnh lý, Trung tâm Xét nghiệm, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108)
